Urząd Miasta Czarnków
Powróć do: Turystyka

Miasto w "pigułce"

1. Historia "w pigułce".
Pierwsze wzmianki o Czarnkowie pochodzą z 1025 roku, lecz już w czasach przedhistorycznych istniała tu osada. Później powstał gród piastowski, w 1107 roku zdobyty przez Bolesława Krzywoustego. W roku 1192 Mieszko Stary darował zamek czarnkowski Dzierżykrajowi Nałęczowi, który dał początek rodzinie Czarnkowskich. Od XIII wieku Czarnków był kasztelanią, a prawa miejskie otrzymał w 1397 roku. Czarnkowscy władali miastem do 1727 roku. W średniowieczu odbywały się tu pograniczne jarmarki. W 1919 roku o miasto toczyli walki powstańcy wielkopolscy. W Czarnkowie urodził się Janko z Czarnkowa – kronikarz polski z XIV wieku. 

Czarnków to jedna z niewielu miejscowości wymienionych w kronice Galla Anonima.

W okresie formowania się państwa feudalnego na ziemiach polski najważniejsze były grody obronne. Niektóre z nich tzw. grody kasztelańskie odgrywały szczególną rolę. Ustanowienie w Czarnkowie kasztelanii jako lokalnego ośrodka zarządzania, przyczyniło się do rozwoju miejscowego osadnictwa.

Tutaj powstała jedna z ważniejszych przepraw przez Noteć i bagna jej doliny. Tutaj też krzyżowały się dwa bardzo stare i ważne szlaki komunikacyjne. Pierwszy z nich biegnący od Poznania do Kołobrzegu, był jednym ze starożytnych szlaków bursztynowych. Drugi wiódł ze wschodu na zachód ku Szczecinowi.

Miasto Czarnków było lokowane na „na surowym korzeniu". Sercem całego organizmu miejskiego był Rynek obecnie Plan Wolności. Szczególny nacisk kładziony był na rozwój handlu i rzemiosła oraz przyciąganie specjalnej kategorii osadników: kupców i rzemieślników.

Czarnków na przełomie XIII/XIV wieku, z okresu po jego lokacji, posiadał zwarty charakter zabudowy drewnianej. Zabudowa ta skupiona na niewielkiej, ściśle wyznaczonej przestrzeni, wzniesiona była według z góry wytyczonego planu (czytelnego do dnia dzisiejszego). Plan ten był konieczny do wymierzenia jednolitych parceli budowlanych; podstawy wymiaru opłat czynszowych.
Miasto wyrosło nieopodal grodu, usytuowanego w rejonie dzisiejszego browaru. z natury rzeczy w miejscu obronnym. W Czarnkowie Plac Wolności Rynek otrzymał kształt prostokąta. Z rynku, z jego narożników, wybiegały pod katem prostym główne ulice miejskie trakty. Najstarszy trakt ulica Rybaki wraz z ulica Zamkowa jako średniowieczne drogi groble; prowadza bezpośrednio do grodu i nieopodal istniejącej przeprawy na Noteci. Pozostałe trakty w tym wieleński ulica Kościuszki; połączone są siecią prostopadłych ulic bocznych. Całość zabudowy przybierającej najczęściej kształt owalny obiegała ulicą Okrężną - ul. Kościelna.
Drewnianej zabudowie średniowiecznych miast najczęściej zagrażały pożogi. Dlatego właśnie zabudowę rynku otaczały ulice w kształcie owalnym, które były jednocześnie drogami przeciwpożarowymi W przypadku Czarnkowa rolę taką spełniała ul. Kościelna.
Parcele budowlane otrzymywały kształt wydłużonego prostokąta, przylegającego węższym bokiem do ulicy lub rynku. Właściciel wznosił w tym miejscu swój dom, tył parceli przeznaczony był na magazyny i inne budynki gospodarcze. W średniowiecznym Czarnkowie dominowała zabudowa drewniana. Najznakomitszymi budowlami były budynki o charakterze publicznym - kościół i ratusz. Dzisiejsza zabudowa pierzei Placu Wolności Rynku datowana jest na przełom XIX i XX wieku.

 

2. Teraźniejszość

Widokówka Czarków

Czarnków to liczące około 11 tysięcy mieszkańców miasto, położone na skraju urokliwej Puszczy Noteckiej, na północno-zachodnim skraju województwa wielkopolskiego. Jest lokalnym centrum, skupiającym najważniejsze urzędy i instytucje o zasięgu lokalnym i subregionalnym (Urząd Miasta, Urząd Gminy, Starostwo Powiatowe, szpital, banki, itd.). Miasto w stosunku do swojej wielkości stanowi istotny ośrodek przemysłowy, turystyczny i kulturalny regionu. Głównymi źródłami dochodów mieszkańców jest praca w miejscowych firmach i usługach, szkolnictwie i różnego rodzaju administracji. Czarnków stosunkowo pozytywnie wypada na tle innych miast również w tak istotnych zagadnieniach, jak choćby w klasyfikacji dotyczącej liczby podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców, czy w dochodach własnych gminy na 1 mieszkańca.

Czarnków jest miastem niemalże w 100% zwodociągowanym i skanalizowanym, posiada oczyszczalnię ścieków, kompostownię dla osadów z oczyszczalni, produkującą kompost oraz trawniki. Posiada sieć gazową niskiego i średniego ciśnienia, a pod miastem znajdują się złoża wód geotermalnych o temperaturze około 95 stopni Celsjusza, które miasto zamierza dobywać na cele grzewcze i technologiczne.
Miasto jest członkiem Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Wielkopolski, Wielkopolskiego Ośrodka Kształcenia i Studiów Samorządowych, Związku Miast i Gmin Nadnoteckich oraz Wielkopolskiej Organizacji Turystycznej. Stowarzyszenie Gmin i Powiatów działa na rzecz integracji poszczególnych szczebli samorządu i stanowi forum wymiany doświadczeń i inicjatyw skierowanych na rozwój Wielkopolski. WOKiSS oferuje edukację samorządową, doradztwo prawne, informację europejską. Celem Związku Miast i Gmin Nadnoteckich jest natomiast przywrócenie Noteci jej walorów naturalnych, turystycznych i gospodarczych.

 

3. Położenie
Miasto Czarnków położone jest w północnej części województwa wielkopolskiego, w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim. W mieście znajduje się siedziba władz powiatowych, miejskich i gminnych. Miasto otoczone jest gminą wiejską Czarnków. W kierunku północnym znajduje się większy ośrodek miejski: Piła w odległości ok. 35 km, Poznań – 70 km, Trzcianka – 23 km. Miasto Czarnków leży na granicy mezoregionów fizyczno-geograficznych: Pojezierza Chodzieskiego (315.53) i Kotliny Gorzowskiej (315.33), w mikroregionie Doliny Dolnej Noteci. Jest to korzystna lokalizacja, ale naturalnie ogranicza dalszy rozwój miasta w tych formach terenowych (w kierunku północnym rz. Noteć, w pozostałych kierunkach wysokie pofałdowane wzniesienia). Mezoregion Pojezierza Chodzieskiego charakteryzuje się krajobrazami młodoglacjalnymi równin i wzniesień morenowych. Krajobraz jest atrakcyjny pod względem przyrodniczym i kulturowym dla turystyki i rekreacji. Szczególnie atrakcyjne są wały moren spiętrzonych, które występują na krawędzi wysoczyzny wokół miasta Czarnkowa.
Ze względu na ukształtowanie terenu otoczenie miasta zwyczajowo nazywane jest Szwajcarią Czarnkowską. W kierunku północnym obszar miasta ogranicza rzeka Noteć. Po obu stronach brzegu rzeki zlokalizowane są obszary NATURA 2000 (Dolina Noteci PLH 300004, Nadnoteckie Łęgi PLB 300003).
Rzeka jest nośnikiem życia biologicznego, tworzy korzystny mikroklimat. Jest ona żeglowna i uregulowana w granicach miasta.
Przez Czarnków przebiegają szlaki turystyki wodnej, rowerowej i pieszej. Miasto położone jest w strefie pokładów wód geotermalnych o temperaturze od 95 stopni do 100 stopni C.
Miasto ma połączenia drogowe z Piłą, Poznaniem, Trzcianką, Wałczem, Chodzieżą, Rogoźnem, Wronkami oraz Wieleniem.
Jest miejscem krzyżowania się tras:
– Poznań – Oborniki Wielkopolskie – Kołobrzeg,
– Piła – Wronki – Pniewy – Słubice,
– Piła – Wieleń – Gorzów Wielkopolski – Kostrzyn nad Odrą